Unges "skuespil" kan vælte budgettet, advarer cheføkonom
Det er okay ikke at have råd til det hele som studerende, men taler man ikke om det, kan forbruget komme ud af kontrol, advarer ekspert.
For mange unge kan det være tabubelagt at tale om sin privatøkonomi.
Og for de tusindvis af unge, der i disse dage får afklaret, om de efter sommerferien skal i gang med at studere, kan det blive et problem.
Det mener Morten Bruun Pedersen, der er cheføkonom hos Forbrugerrådet Tænk.
For der skal mange penge til at sikre sig en langtidsholdbar økonomi som studerende, som TV 2 tidligere kunne beskrive.
En af de ting, der kan få korthuset til at vælte, er det, som cheføkonomen beskriver som "socialt forbrug".
Et fænomen, der fodres af, at vi er rigtig dårlige til at tale om vores privatøkonomi.
- De unge oplever, at deres venner har bedre styr på økonomien og råd til flere ting og sager, end de selv har. Det giver dem en følelse af, at de skal have et forbrug af en vis størrelse, og det skruer forbruget op, siger cheføkonomen.
Man skal ikke spille skuespil
Der er mange omkostninger for de kommende studerende. Det kan være husleje, et madbudget og studiebøger.
Men i forbindelse med at de studerende skal skabe nye relationer på deres uddannelser, er der risiko for at bruge mange penge på mindre nødvendige budgetposter.
Her skal man ikke være bange for at være ærlig om sin økonomiske situation, lyder opfordringen fra Morten Bruun Pedersen.
- Det er helt okay, at man ikke har råd til det ene eller andet og få sig en åben snak om det. Hvis man spiller skuespil over for hinanden om, at man har styr på det, så driver de studerende hinanden et dårligt sted hen, siger han.
Taler man derimod åbent om det, kan det ifølge Morten Bruun Pedersen i stedet vise sig, at der faktisk er flere i omgangskredsen, der er i samme situation, og som slet ikke vil have noget imod at være sammen på en billigere måde end dyre café- og restaurantbesøg.
Det digitale glansbillede
Morten Bruun Pedersens opfordring om at åbne op om privatøkonomien, kommer på baggrund af analyser og snakke med unge om deres økonomiske situation.
Men det er ikke kun i vennegruppen, at det sociale forbrug kan blive drevet frem blandt de unge.
Lysten til at overforbruge kan også blive fodret, når de kobler af helt alene derhjemme.
- Det gælder også på de sociale medier, hvor du kan se et fuldstændigt skævvredet, opskruet forbrug mange steder, siger Morten Bruun Perdersen.
De fleste opslag her er ifølge cheføkonomen typisk nogle, der tager afsæt i, at der bliver brugt penge.
- Hver gang nogen laver noget, er på skiferie eller lignende, så bliver det lagt på de sociale medier, og så sidder de unge og tænker, at det er noget alle unge gør. Men det er langt fra tilfældet, lyder det fra cheføkonomen.
Ender de unge med oplevelsen af, at alle deres jævnaldrende bruger penge, vil det potentielt skabe et overforbrug hos den enkelte, der kan vælte budgettet.
Trækker spor i "voksenlivet"
Der er mange måder at holde fast i det "skuespil”, som de unge, Forbrugerrådet Tænk taler med, beskriver det sociale forbrug som.
Det mest oplagte er at tage et studielån, der må betegnes som et af de mest forbrugervenlige på trods af, at renten er steget de seneste år.
Men Morten Bruun Pedersen oplever også, at nogle unge går skridtet videre og optager dyre forbrugslån eller køber ting på afbetaling.
- Alt kan fås på afbetaling. Det kan både være en bog eller en personlig træner. Det gør, at økonomien vokser uoverskueligt, og lige pludselig står man med håret i postkassen, siger han.
Finder man pludselig sig selv der, er opfordringen fra Morten Bruun Pedersen den samme som før: Tal åbent om det.
For hos de unge, der ender i økonomiske vanskeligheder, er det cheføkonomens oplevelse, at tabuet omkring privatøkonomien kun forstærkes.
Og så skal man være opmærksom på, at en eventuel gæld "trækker spor i voksenlivet", hvor det for eksempel kan gøre det svært at få et boliglån.