Tanev advarer om grundvandsstigninger: - Det er en ny udfordring
2023 kan blive det vådeste år nogensinde, og det kan gøre det svært at få vandet væk igen. Hos Beredskabsstyrelsen føler de sig rustet til opgaven.
De seneste uger har budt på store mængder regn, og hvis årets sidste to måneder rammer den normale mængde regnvand på 140 millimeter, så slår 2023 rekorden for årsnedbør fra 1999 og 2019.
De store mængder regn volder imidlertid problemer, da vandet både kommer fra oven, fra siderne og nedefra.
Særligt det sidste er ifølge TV 2 Vejrets Peter Tanev et stort problem. For jo mere nedbør der kommer, jo mere stiger grundvandet.
- Lige så snart det regner kraftigt, får man problemer med grundvandet, fordi det allerede ligger højt. Det presser byer, vandløb og kloaker, og der er steder, hvor kældre bliver ubeboelige, siger han.
Ifølge Roland Löwe, der er lektor ved Institut for Miljø- og Ressourceteknologi ved Danmarks Tekniske Universitet, er problemet med grundvandsstigninger ikke lige til at løse.
Ikke bygget efter hensyn til stigende grundvand
Når det regner over en lang periode, kommer der mere vand under jorden og fylder de grundvandsmagasiner, der ligger under jorden. Det får det såkaldte grundvandsspejl, der betegner overfladen af grundvandet, til at stige, så vandet på et tidspunkt kommer op til overfladen, forklarer Roland Löwe.
- Ved de områder, der ligger lavt, vil grundvandsspejlet begynde at komme op til overfladen, og så har man vand, der ikke kan komme væk, siger lektoren til TV 2.
Det er netop lavtliggende områder, der kan give udfordringer, fortæller Peter Tanev.
- Det stigende grundvand er et stort problem, da vi flere steder har bygget i lavtliggende områder, som for 20 til 30 år siden ikke var så udsat for vand, siger han.
Kældre står for skud
Stigningen af grundvandet kan få konsekvenser for både boligejere og landmænd.
Roland Löwe peger på, at grundvandet kan skabe udfordringer i byerne, hvor der kan ske skader på bygninger, der kan resultere i, at der skal pumpes vand ud eller lægges dræn.
Det kan særligt ramme boligejeres kældre, da det kan blive svært at holde vandet ude, og det hurtigt kan blive en dyr affære at investere i drænrør.
Grundvandsstigninger kan desuden gå ud over landbruget. Hvis grundvandet står op på markerne, kan der ikke dyrkes, og det kan betyde, at landmænd kan miste deres høst, siger Roland Löwe.
Klimaforandringer spiller en rolle
Problemet med stigende grundvand har også rod i klimaforandringerne. Siden slutningen af 1800-tallet er det danske klima blevet vådere.
I Danmark er nedbøren steget med cirka 120 millimeter om året, og samtidig er temperaturen steget med cirka 1,6 grader, fortæller Peter Tanev.
Han peger på, at den varmere luft kan indeholde mere nedbør, og derfor kan vi fremover forvente et vådere klima.
- Vandet kommer mere ekstremt. En måned er det tørt, en anden meget vådt. Om vinteren falder der stort set ikke sne, så al nedbør ryger i jorden med det samme. I gamle dage lå der snebunker, som først rigtig smeltede i februar eller marts, som i forvejen var tørre måneder, siger Peter Tanev.
Ikke en nem løsning
Når grundvandet først er steget, er det ikke lige til at komme af med igen. Ifølge Roland Löwe kan man forsøge at lave forebyggende tiltag.
- Problemet med grundvandet er ret svært at løse. Man kan som kommune gennem byudvikling forsøge at vurdere, hvor grundvandet nu eller i fremtiden kommer til at stå højt, i forhold til hvor man bygger. I områder, hvor der allerede er bebyggelse, er der ikke så meget at gøre.
Spørger man Peter Tanev, er vi nødt til at tage højde for det stigende grundvand fremover.
- Stigende grundvand er et problem, som vi ikke har sikret os mod på samme måde som skybrud og vandstand. Det er en ny udfordring, som vi skal til at tænke ind i vores planlægning mod kommende klimaforandringer.
Hos Beredskabsstyrelsen ser de ikke ind i en akut situation, som de ikke kan håndtere. Det siger Martin Vendelbo, der er brigadechef i Beredskabsstyrelsen, til TV 2.
- Vi har masser af pumpekapacitet og ressourcer. Det, der er udfordringen, er, at hvis meget regn falder ét sted, så kan det giver nogle udfordringer at få vandet væk og finde ud af, hvor det skal transporteres hen, siger han.
Martin Vendelbo slår fast, at Beredskabsstyrelsen er vant til at forholde sig til disse udfordringer, men at spørgsmålet fremover bliver, hvor mange steder de skal sætte ind.
- Vi kan godt gøre noget ved det, der sker nu. Det interessante er, hvad den nye normal bliver. Det følger vi selvfølgelig med i, og det er det, vi skal planlægge vores beredskab efter.