Ung og på amfetamin: - Det har ødelagt mig mentalt
Ifølge Østjyllands Politi har amfetamin i særlig grad fat i de unge østjyder, der bor og fester i landsdelens mindre provinsbyer.
De sidder i venteværelset på banegården i Grenaa på en helt almindelig hverdag. Tre unge kvinder mellem 17 og 23 år, der trods deres unge alder har et foruroligende godt kendskab til amfetamin.
- Første gang, jeg tog det, snurrede jeg det rundt i et glas og drak det. Jeg var i megagodt humør, siger den yngste af de tre.
TV2 Østjylland har de seneste dage oprullet en af de største sager om produktion af amfetamin herhjemme. Det er sagen fra halvøen Gyllingnæs syd for Odder, hvorfra en narkoring forsynede store dele af Østjylland med amfetamin, indtil politiet optrevlede netværket og satte de skyldige bag tremmer.
Nu er vi taget fra Gyllingnæs til Grenaa og fra den ene ende af fødekæden til den anden for at møde nogle af dem, der køber og tager amfetamin.
"Fattigmandscoke"
De tre unge kvinder har indvilget i at fortælle om deres erfaringer med amfetamin. TV2 Østjylland kender deres rigtige navne, men de ønsker at være anonyme af hensyn til deres videre tilværelse, så her hedder de Liv, Sara og Hanna.
Sådan virker amfetamin
Amfetamin øger aktiviteten i hjernen og giver en følelse af energi og selvtillid. Man bliver meget aktiv, rastløs, udadvendt, fokuseret på sig selv og taler meget. Amfetamin undertrykker kroppens naturlige signaler, så sult, tørst og træthed forsvinder, og man kan komme til at ignorere kroppens naturlige behov for mad, drikke og hvile.
Blodtryk, puls og kropstemperatur øges, og man vil ofte svede. Man kan spænde i kæben og skærer måske tænder. Den påvirkede kan hurtigt blive irritabel, vred og aggressiv. Efter rusen kommer en nedtur, hvor man kan føle sig træt, udmattet, trist, modløs og nogle gange paranoid.
Amfetamin kan give forgiftning. Symptomerne er hovedpine, svimmelhed, kvalme, temperaturstigning og krampe. Hjerte og nyrer kan blive påvirkede og forgiftningen kan resultere i døden ved ekstrem stigning i kropstemperaturen.
Kilde: Altomstoffer.dk
De fortæller, at de alle tre har prøvet at tage ”nedad”. En reference til kvalitetsforholdet mellem det syntetisk fremstillede amfetamin og den ”finere” - men også dyrere - kokain, der udvindes af kokaplanten.
Ifølge kvinderne koster kokain typisk 700 kroner for et gram, mens amfetamin kan fås til bare 300 kroner pr. gram. Det er altså væsentligt billigere at få fingrene i amfetaminen, der derfor også - og meget sigende - går under betegnelsen ”fattigmandscoke”.
Tog det første gang til en fest
Sara har efter eget udsagn flere års erfaring som misbruger, på trods af at hun bare er 17 år gammel.
- Jeg var rigtig langt ude med amfetamin, fordi jeg havde en veninde, der kunne skaffe det. Det var ligesom en smøg for mig. Jeg har også prøvet kokain, men amfetamin var nok det, der ødelagde mig mest, siger hun.
Forgiftninger og skader
I 2021 blev 3.677 personer indlagt med forgiftninger på landets skadestuer som følge af indtagelse af euforiserende stoffer.
To ud af tre patienter var mænd, mens unge udgjorde cirka en fjerdedel.
Udover de patienter, der ender på skadestuen som følge af forgiftninger, får flere tusinde hvert år psykiske skader og sygdomme som følge af stofmisbrug.
Knap 3.000 patienter fik psykoser, depression eller angst, som følge af stofmisbrug i 2021.
Kilde: Landspatientregistret
Den unge kvinde forklarer, at hun tog amfetamin første gang til en fest. Det var en fed følelse, fortæller hun, og derfra eskalerede det helt efter bogen og deprimerende forudsigeligt til et misbrug, hvor hun ikke længere kunne styre det.
- Jeg var meget følelsesløs. Jeg kunne ikke mærke noget, når jeg var på amfetamin. Jeg slog op med min kæreste, selvom jeg elskede ham, for jeg kunne ikke mærke noget, fortæller hun.
Hitter blandt unge i provinsen
Historierne fra banegården i Grenaa vækker genklang hos Anders Uhrskov, der er vicepolitidirektør i efterforskningsafdelingen hos Østjyllands Politi og sidder med fingeren på pulsen i forhold til stofmarkedet i Østjylland.
Her er oplevelsen, at salget af amfetamin har gode vilkår i provinsbyer som for eksempel Grenaa, Hammel, Hinnerup og Hadsten.
- Amfetamin er mere udbredt, når vi kommer udenfor de store byer som Aarhus og Randers. I de mindre byer har vi også et festmiljø, og her er der en tendens til, at der er lidt mere amfetamin, siger Anders Uhrskov.
Ifølge vicepolitiinspektøren er det netop prisen, der gør amfetamin attraktivt i de pågældende områder og særligt i én bestemt målgruppe.
- De unge har typisk færre penge mellem hænderne, og derfor er det mere naturligt, at de går med de billige stoffer - såsom amfetamin - hvor kokainen måske appellerer til et publikum, som har flere penge mellem hænderne, siger Anders Uhrskov.
- Det har ødelagt alt
Men når festen slutter, og rusen fra amfetaminen tager af, mærker brugerne de negative sider ved stofmisbruget, og her går det i den grad nedad, fortæller pigerne.
- Rusen er fed de første par timer, men så begynder du at få nedtur og bliver ked af det. Du får det skidt, og der vælter følelser frem, du ikke forventede, fortæller Liv.
Hun vil gøre alt, hvad hun kan for ikke at falde tilbage i misbruget, og det samme gælder Sara.
- Jeg vil ikke have et tilbagefald, for jeg bliver megamærkelig, når jeg tager sådan noget, og jeg har ikke lyst til at være sådan igen, for jeg er ikke mig selv, når jeg er på amfetamin. Jeg er en helt anden person, og det vil jeg ikke være, siger hun.
Da misbruget var på sit højeste, tog hun amfetamin hver dag. Nu har hun efter eget udsagn været clean i flere måneder, og sådan skal det helst fortsætte. For nok kaldes det fattigmandscoke, men prisen har stadig været alt, alt for høj ifølge den 17-årige pige.
- Det har ødelagt mig mentalt. Det har ødelagt alt - selv den dag i dag, hvor jeg ikke har nogen uddannelse, siger Sara.