Ny dokumentar afdækker omfattende seksuelt misbrug på børnehjem
Kilderne beretter blandt andet om seksuelle overgreb begået af syv forskellige pædagoger og om en ledelse, der ikke satte en stopper for det.
16 tidligere anbragte børn fortæller nu, at de blev udsat for seksuelle krænkelser af pædagoger over tre årtier på et tidligere anerkendt behandlingshjem.
Det kan TV 2 afsløre i dokumentaren 'Bøgholts misbrugte børn'.
Her fortæller i alt 27 kilder til TV 2, at de enten har set pædagoger være seksuelt grænseoverskridende eller har fået det betroet fra andre – herunder andre anbragte børn og daværende pædagoger, som bakker op om fortællingerne.
Det foregik på de fire afdelinger af behandlingshjemmet Bøgholt i Viby ved Aarhus i 70'erne, 80'erne og midt 90'erne, fortæller kilderne.
Bøgholt var dengang anerkendt for at få udfordrede børn på rette kurs, men for flere har det i stedet givet store ar på sjælen.
Historierne centrerer sig især om tre pædagoger, der i dokumentaren kaldes 'PE', 'L' og 'T'.
Fik hende til at føle sig "speciel"
'PE', som var pædagog og siden afdelingsleder på institutionen i 70'erne og 80'erne, fremhæves af flere af kilderne som en af de pædagoger, der systematisk begik overgreb mod de unge piger.
En af dem er den nu 56-årige Majbritt Uhre, der blev anbragt på Bøgholt i 1983, og som er en af de kvinder, der har valgt at stå frem med navn og ansigt.
'PE' dukkede en dag op på hendes værelse, tog alt tøjet af, satte sig for fodenden af hendes seng og begyndte at snakke. Der skete ikke noget den dag, husker hun – men hun blev bange for, hvad han ville.
Hun beskriver sig selv værende en "meget usikker pige", da hun ankom til Bøgholt. Men da 'PE' efterfølgende begyndte at opfordre hende til at komme ned i opholdsstuen og se tv med ham på hans nattevagter, hvor de kunne drikke øl, ryge cigaretter og tale, følte hun sig speciel.
Denne særlige opmærksomhed, som hun dengang opfattede som omsorg, kom ifølge Majbritt Uhre med en klar pris – at hun skulle gøre seksuelle ting for ham.
Da hun var kun 14 år, begyndte en lang række af episoder, hvor de havde sex, uden hun forstod, hvad der egentlig skete.
- Det eneste, jeg kan huske, var, at jeg lå på spisebordet. Det spisebord, vi sad og spiste ved. Ovenpå den voksdug. Han står for enden. Det er det, jeg ser for mig, når jeg tænker på 'PE', siger Majbritt Uhre.
Anonymisering
Pædagogerne, som omtales, har vi valgt at kalde 'PE', 'L' og 'T'. Navnene er redaktionen bekendt.
Anonymiseringen af 'PE' skyldes, at han modtog en betinget straf, og at retssagen mod ham ligger langt tilbage i tiden. 'L' og 'T' er anonymiseret, da beskyldningerne mod dem ikke er blevet prøvet af en domstol.
Syv pædagoger anklages
Majbritt Uhre var ikke den eneste, som 'PE' anklages for at have forgrebet sig på. Og han er heller ikke den eneste pædagog, der ifølge de tidligere anbragte indledte seksuelle forhold med mindreårige piger.
Ud af de i alt syv pædagoger, som anklages for at have forgrebet sig på børnene på Bøgholt, var der blandt andet 'L', som var 'PE's gode ven, og 'T'.
Der er også beretninger om en hård disciplin med vold fra flere pædagoger på behandlingshjemmet, der resulterede i brækkede lemmer hos børnene.
Sagde stop til sidst
I dag ser Majbritt Uhre tilbage på episoderne som overgreb og voldtægt, men sådan tænkte hun ikke som 14-årig pige.
Hun var først i stand til at sige stop, da det fortsatte, selv efter hun var blevet rykket fra sin afdeling på Bøgholt og hen til 'Skansen', som var Bøgholts udslusningsafdeling i centrum af Aarhus.
Majbritt Uhre fortæller, at 'L' her forsøgte at forgribe sig på hende.
'PE' kom også forbi og kørte hende hjem til ham for at have sex, mens hans kone ikke var hjemme, nu hvor de ikke længere kunne gøre det på Bøgholt. Det fortsatte også, efter hun på var flyttet på kollegie, siger Majbritt Uhre.
- Til sidste måtte jeg sige stop. Der var jeg blevet stærk nok til at sætte hælen i og sige fra over for ham.
Hverken 'PE', 'L' eller de andre pædagoger, som TV 2 har været i kontakt med, har ønsket at stille op til interview.
Blev ikke taget seriøst af ledelsen
I dokumentaren fortæller flere af børnene og andre pædagoger – herunder en tillidsmand – at de er gået til ledelsen med forskellige beretninger om pædagogernes adfærd. Og særligt om 'PE'.
De oplevede ikke, at deres henvendelser blev taget seriøst. Flere af kilderne fortæller også, at de ikke oplevede, at der var eksternt tilsyn fra kommunen på behandlingshjemmet.
Dengang var det amtskommunerne, der havde tilsynspligt, men Aarhus Kommune oplyser til TV 2, at kommunen i dag ikke kan finde tilsynsrapporter fra før 2007 og ikke kan svare på, hvordan der har været ført tilsyn på Bøgholt.
Afviser anklagerne
Anne Bjerg, der dengang i perioden 1979 til 2004 var leder af Bøgholt, har ikke ønsket at stille op til interview. Hun fortæller til TV 2, at hun ikke kan genkende anklagerne om kendskab til kritisable forhold på Bøgholt, udover tilfælde hun har handlet på.
- Enhver, der kender mig personligt eller professionelt, ved, at jeg aldrig ville forsøge at skjule eller fortie overgreb på børn og unge, oplyser hun i et skriftligt svar.
I dokumentaren fremgår det, at 'T' på et tidspunkt blev fyret, men intet tyder på, at han senere er blevet politianmeldt.
En dag i 1987 blev 'PE' meldt til politiet. I dokumenter, som TV 2 har fået aktindsigt i, fremgår det, at en af de anonymiserede piger i dokumentaren, ’Alice', forinden fortalte sin socialrådgiver om overgrebene i slutningen af 1986.
Det fik de sociale myndigheder til at underrette Århus Amtskommune, som i januar 1987 skrev i et dokument, at ”PE nu er fyret i forbindelse med en anden lignende anmeldelse.”
Flere kilder fortæller dog, at de kan huske, at 'PE' stadig arbejder på Bøgholt på dette tidspunkt.
Anne Bjerg hævder i sit svar til TV 2, at hun bortviste 'PE' og selv stod bag den indberetning af ham, der siden hen førte til politianmeldelse og dom. Det har ikke været muligt for TV 2 at verificere de oplysninger.
Dømt for seksuel omgang
I 1988 kom sagen mod 'PE' for retten, hvor fem piger, som han anklages for at have begået overgreb mod – herunder Majbritt Uhre – vidnede mod ham i retten.
'PE' tilstod delvist i flere af forholdene, men nægtede at have haft samleje med de anbragte piger, før de var fyldt 15 år. Han blev dog dømt for seksuel omgang med en 13-årig pige og for som ansat at have haft samleje med anbragte.
Han fik en betinget dom på otte måneder og fik frakendt retten til at arbejde med piger under 18 år "indtil videre”. 12 år efter hans dom fik han dog ophævet forbuddet.
TV 2 ved ikke, om han har arbejdet med børn siden.
- Det er meget lidt, vi ved
Overgreb på børn på datidens børne- og behandlingshjem har i de senere år skabt overskrifter.
Særligt DR's dokumentar ‘Drengehjemmet’ fra 2005, hvor tidligere børn og medarbejdere på Godhavn fremlagde anklager om blandt andet overgreb og medicinske forsøg.
Dokumentaren førte til den første og eneste undersøgelse om overgreb mod børn i perioden 1945 til 1976 på 19 danske børnehjem.
I rapporten nævnes Bøgholt som "sidste stop inden rendestenen" af en kvinde, der er blandt de 99 personer, som undersøgelsen omfatter. Bøgholt undersøges dog ikke nærmere end dette udsagn i rapporten.
Spørger man forfatteren bag rapporten, historiker Maria Rytter, er hun dog ikke i tvivl om, at der mangler flere undersøgelser på området.
Efter 1976 er det nemlig "meget lidt, vi ved", siger hun.
- Jeg så Godhavnsundersøgelsen som et skridt på vejen og ikke som den eneste rapport, der nogensinde skulle laves i Danmark om børnehjemsforhold.
Faktisk var det hele "planen, ideen og tanken", at der skulle følges op på de mange beretninger og opkald, der kom i forbindelse med rapporten, siger hun.
Vil gerne have en undskyldning
Majbritt Uhre mener også, at det er et emne, som der burde sætte fokus på politisk.
- Selvfølgelig vil vi gerne have noget anerkendelse for, at vi står frem. Vi vil også gerne have en undskyldning for at have været i statens varetægt og ikke være blevet passet ordentligt på, siger hun med henvisning til 'godhavnsdrengene'.
TV 2 har spurgt socialminister Sophie Hæstorp Andersen (S), om der er behov for en ny kortlægning af overgreb mod børn på børnehjem- og behandlingshjem efter 1976, samt om beretninger også kalder på en officiel undskyldning.
I et skriftligt svar kalder ministeren det ”dybt ulykkeligt” at se TV 2-dokumentaren og fastslår, at der er ikke lagt op til yderligere undersøgelser af området.
- En af årsagerne til at skillelinjen blev lagt ved 1976 var, at staten efter det tidspunkt ikke længere havde tilsynsforpligtelsen med institutioner under børne- og ungdomsforsorgen, skriver hun til TV 2.
Uanset om der kommer en politisk konsekvens eller ej, håber Majbritt Uhre som minimum at være en inspiration for andre, der oplever det samme.
- Jeg håber virkelig med det her, at hvis der sidder nogen derude og går igennem det samme, som vi har, så råber de op og råber på hjælp. For det er fandme vigtigt.